Op 1 februari heeft het leger in Myanmar een staatsgreep uitgevoerd. Bij deze staatsgreep zijn er veel mensen opgepakt en in de gevangenis geplaatst. Op 12 februari 2021 hebben de militaire autoriteiten meer dan 23.000 gevangen vrijgelaten in het kader van een nationale feestdag. Aan de vrijgelaten mensen wordt amnestie verleend. Wat houdt amnestie in? En is dat hetzelfde als een generaal pardon of gratie? In dit artikel worden deze termen uitgelegd.
Amnestie
Amnestie is vastgelegd in artikel 122 van de Nederlandse Grondwet. In dit artikel staat dat er amnestie verleend kan worden ‘bij of krachtens de wet’. Maar wat houdt dat precies in?
Het woord amnestie is afgeleid van het Griekse woord amnestia wat vergetelheid betekent. Wanneer er dus amnestie wordt verleend, wordt er kort gezegd ‘vergeten’ wat er gebeurd is.
In Nederland verloopt amnestie altijd bij of krachtens een op zichzelf staande formele wet. Een formele wet is een wet die door de regering en de Staten-Generaal vastgesteld is. Er kan in de amnestiewet eventueel bepaald worden wie nog meer de bevoegdheid krijgt om amnestie te verlenen.
Amnestie wordt meestal als een middel van verzoening gebruikt na perioden van politieke instabiliteit, gewapend conflict en/of onderdrukking. Dit was ook het geval voor de situatie in Myanmar. Een ander voorbeeld van amnestieverlening was toen Desi Bouterse en alle verdachten uit 1982 amnestie toegewezen kregen naar aanleiding van de Decembermoorden. Voor de verlening van deze amnestie werd in 1989 de Surinaamse Amnestiewet opgesteld.
Generaal pardon
Een collectieve amnestieverlening wordt ook wel een generaal pardon genoemd. Deze term komt voornamelijk voor in het asiel- en vreemdelingenrecht. Met de regeling van een generaal pardon krijgen asielzoekers die al geruime tijd in Nederland verblijven alsnog een verblijfsvergunning toegekend ondanks de eerdere weigering(en). Bij een generaal pardon worden de aanvragen om een verblijfsvergunning niet meer individueel beoordeeld, maar krijgt een hele groep collectief in één keer een verblijfsvergunning. Deze groep wordt vooraf gedefinieerd aan de hand van bepaalde criteria. Een voorbeeld hiervan is het Kinderpardon waar eerder over geschreven is. Om in aanmerking te komen voor deze regeling moest de persoon in kwestie bijvoorbeeld jonger dan 18 jaar oud zijn en minstens in vijf jaar in Nederland verbleven hebben.
Gratie
In hetzelfde artikel van de Grondwet wordt ook gratie vermeld. De mogelijkheid voor gratie is verder uitgewerkt in de Gratiewet. Op verzoek van één persoon of een groep mensen kan de regering beslissen of iemand minder of geen straf krijgt. Wanneer gratie verleend wordt, worden de opgelegde straffen van de rechter kwijtgescholden. De regering vraagt eerst advies aan een rechter en moet voor de behandeling van het verzoek zich houden aan de Gratiewet.
Het grootste verschil tussen gratie en amnestie is dat je bij gratie geen straf krijgt, maar wel schuldig blijft. Amnestie is daarom een stap verder dan gratie. Bij amnestie krijg je geen straf en word je ook niet schuldig bevonden. Daarom kan amnestie enkel bij of krachtens een op zichzelf staande formele wet geschieden. Een ander verschil is dat gratie verleend kan worden door de minister van Justitie krachtens de Gratiewet. Goedkeuring van de Staten-Generaal is bij een gratieverzoek niet nodig.
Heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen over amnestie of gratie, dan kun je via deze link contact opnemen, of stuur een mail naar info@advocaatclaudia.nl